Meksika Körfezi’nden Britanya’nın kuzeyine kadar sıcak su taşıyan bu deniz akıntısı döngüsü, Kuzeybatı Avrupa’da havanın daha sıcak olmasını sağlıyor. Bu yüzden sistemin çökmesi bu bölgedeki sıcaklıkları ciddi miktarda düşürerek iklimi yıkıcı bir şekilde değiştirebilir.
Öte yandan iklim alanının önde gelen bilim insanlarının, araştırmanın bulgularına dair bazı çekinceleri var. Bu uzmanlar, Körfez Akıntısı’nın bu yüzyılda değişme ihtimalinin kesin olmadığını söylüyor.
Hükümetlererarası İklim Değişikliği Paneli’nin bu konuda yaptığı son araştırma, Atlantik Meridyenel Devridaim Döngüsü (AMOC) adı da verilen bu sistemin bu kadar hızlı çökmeyeceğini ortaya koymuştu.
Yeni araştırmayı yürüten ekipte yer alan, Copenhagen Üniversitesi’nden Prof. Peter Ditlevsen “2004’te bu akıntıyı ölçmeye başladığımızdan beri AMOC’un zayıflamakta olduğuna dair endişeler var” diyor. AMOC’un kuzey kutbuna doğru taşıdığı sıcak su orada soğuyarak dibe çöküyor.
2025-2095 ARASI ÇÖKEBİLİR
Fakat küresel ısınma nedeniyle Grönland başta olmak üzere kuzeydeki buzların hızla erimesi, bu akıntının o kadar kuzeye çıkamadan, daha güneyde soğumasına yol açıyor. AMOC çökerse Avrupa’da hava sıcaklıkları 10-15 dereceye kadar azalırken ABD’nin doğu yakasında da deniz seviyesi yükselebilir. Milyarlarca kişinin beslenmesini sağlayan tarım alanlarındaki yağmurlarda da değişim yaşanabilir. AMOC’un son çöküşü 115 bin yıl önce Buz Devri’nin başında gerçekleşmiş, sistem 12 bin yıl önce tekrar akıntı döngüsüne başlamıştı. Nature Communications’ta yayımlanan yeni araştırma, AMOC’un 2025 ile 2095 yılları arasında çökebileceğini öne sürüyor.
Analiz, sera gazı salımlarındaki artışın bugüne kadarki hızında devam edeceği varsayımı üzerine kurulmuş. Sera gazı salımlarındaki artış durursa veya salımlar azalmaya başlarsa AMOC’un çöküşü bu kadar erken olmayabilir. İngiltere Meteoroloji Dairesi’nden Ben Booth’un da aralarında bulunduğu bilim insanları, bu yeni araştırmadaki bulguların “tüm bilim dünyası tarafından kabul edilmekten uzak olduğunu” söylüyor.
Southampton Üniversitesi Ulusal Denizbilim Merkezi’nden Prof. Penny Holliday “AMOC’un zayıflamakta olduğuna dair net bir kanıt yok” diyor ve ekliyor:
“Bir gün AMOC’un günümüzdeki gibi işlemeyi bırakma ihtimali olduğunu biliyoruz fakat buna kesin gözüyle bakmak son derece zor. Komşum sıcak hava dalgaları hakkında mı yoksa AMOC’un çökme ihtimali hakkında mı daha fazla endişelenmesi gerektiğini sorsa, sıcak hava dalgalarını işaret ederdim. Çünkü bunu görüyoruz ve daha da kötüleşeceğinden eminiz.”
Son araştırmanın pek çok bilim insanı tarafından kabul görmemesinin ana nedeni, AMOC hakkında bir dizi varsayımlarda bulunması.
Fakat uzmanlar, iklim sisteminin son derece karmaşık olması nedeniyle AMOC’u henüz tam olarak anlayacak bilgiye sahip olmadıklarını söylüyor.
Reading Üniversitesi Ulusal Atmosfer Bilimi Merkezi’nden Prof. Jon Robson, bu sistemin 2025-95 arasında çökebileceği bulgusuna şüpheyle yaklaşmak gerektiğini vurguluyor.
